-1-
Waarom weende N*A*O* bittere tranen wanneer hij onlangs voor de eerste keer Venetië en haar kanalen achterliet ?
Naamloze tranen zijn niets anders dan een poging om in Venetië te blijven. Tranen vormen immers ons eigen kanaal, dat aan ons oog ontspringt [1].
Rondlopend in Venetië volgt de mens, die op jacht naar schoonheid is, zijn oog, dat als een periscoop uitsteekt boven zijn lelijk lichaam, dat als een duikboot in de kanalen zweeft.
De stad verlatend weent de monsterlijke cycloop dus niet omdat zijn lichaam Venetië achterlaat, maar omdat de schoonheid verdwijnt voor zijn periscopisch oog.
Venetië is een droom en men moet al zwaar neurotisch en therapiebehoevend zijn om er de nachtmerries van te krijgen die zich afspelen in het Venetiaans labyrint in talloze politieromans.
Maar in tegenstelling tot nachtmerries keren dromen maar zelden weer, zodat men zelf beter terugkeert naar deze mooie droom.
Tranen zijn daarom de ode van een nabije lelijke toekomst aan de voorbije Venetiaanse schoonheid.
De tranenvloed is een ‘canal grande’ dat de afscheiding vormt tussen het grote en het kleine, tussen de Venetiaanse façades en het menselijk lijf, tussen schoonheid en lelijkheid.
Met tranen probeert men dus de droom te bereiken om trouw te blijven met gesloten ogen…
-2-
“For though they may be parted, there is still a chance that they will see ; There will be an answer, let it be,” zingt Paul McCartney.
Hij bedoelt dat men Venetië Venetië moet laten omdat het wijze woorden fezelt. Dat is geen nostalgie naar het Venetiaanse verleden. Venetië is helemaal geen museum, want het is zelf het grootste kunstwerk van de wereld !
“When I find myself in times of trouble, mother Mary comes to me; Speaking words of wisdom, let it be.”
Paul bedoelt dat Venetië, als zinnebeeld van Maria [2], niet alleen de troost van de schoonheid biedt, maar ook wijsheid om de toekomstige uitdagingen te trotseren.
Venetië is bijvoorbeeld een aantrekkingspool voor de onwelriekende toekomst van het geld. Ook de biënnale, die telkens de kunstjetset bijeenbrengt, is tijdens de openingsdagen een marathonjacht, niet op schoonheid, maar op investeringsobjecten. Venetië wordt dan het decor van een luxe speeddating.
Vooral in de avondschemering, als het Venetiaans licht dimt en de schoonheid vervaagt, wordt de naamloze cycloop paranoïde. Hij is tijdelijk zijn doel om schoonheid na te jagen kwijt en vreest zelf prooi te zijn geworden. Hij dreigt verloren te lopen in zijn labyrintisch brein.
De twijfelende cyclopisch-periscopische Naamloze herinnert zich bovendien dat de Venetiaanse Republiek eeuwenlang het mythologische Kreta met zijn verschrikkelijke minotaurus koloniseerde.
Heeft Venetië daarmee zijn eigen monsters geïmporteerd ?
Het is toch duidelijk dat het grote geld van de toekomst de bedoeling heeft de Venetiaanse schone te verkrachten !
De Kretenzische minotaurus was zelf al het broed van honing Minos’ vrouw Persiphaë met een rijke witte stier. Zij liet zich hiervoor inbouwen in een houten koe door architect Daedalus.
Zal Venetië zich ook zo gewillig laten nemen ?
Om aan deze verduisterende en zelfvernederende gedachtencirkel te ontkomen moet men ’s nachts een gondel nemen – het enige tijdstip waarop de Venetianen dit ook nog doen.
Zoals in Bellini’s “Madonna en kind”, geeft de erotische spanning van het oppervlakkig strelen van de huid van zijn geliefde zelfvertrouwen.
Venetië minacht het concurrerend toekomstkapitaal, dat niet anders kan dan toegeven dat het een klein eiland is dat niet groeit…
Dat bedoelt dus Paul McCartney [3] : Laat Venetië haar onbeweeglijke rol vervullen in de beweging van de tijd, die wel degelijk door haar kanalen stroomt en onbewuste onderzeeërs met zich meevoert.
En ook de grote roerganger Fritz Nietzsche, die in het begin van zijn tweede “inactuele beschouwing” stelt dat een zekere afstand nodig is om de actualiteit te begrijpen.
“Let it be” : Venetië mag niet met de actualiteit samenvallen om kritisch tijdgenoot te kunnen blijven.
-3-
De vraag die zich nu stelt is of Penelope’s minachting voor de tweejaarlijkse kapitaalkrachtige witte stieren een kwestie is van liefde of van eigenliefde ?
Volgens de Naamloze Achter Ons is Venetië toch geen narcistische stad. Men mag de ontelbare kanalen niet beschouwen als spiegels voor de palazzi [4].
N*A*O*’s nachtelijke gondelvaart over het erotisch labyrintoppervlak, was een confronterende tocht door het Venetiaans onbewuste. Het donkere water is een vormloos beeld van de tijd. De oneindige gekanaliseerde associaties en de onpeilbare metaforische diepte die alle licht absorbeert, brachten hem tot het inzicht dat Venetië het therapeutisch antwoord is op de duistere stromingen. Als een achteruitgespoeld Atlantis dook Venetië in de evolutie in één keer statisch op uit het immer vliedende water. Venetië was een organische reactie van schoonheid op het tekort aan licht onderzee : de horizontale oneindigheid van onbewuste mogelijkheden werd bedwongen door de keuze voor en de vorm van haar verticale gevels.
Venetië is dus een Penelopische daad van gratie en van liefde !
Het doel van Venetië is om gezien te worden, niet ten voordele van zichzelf, maar van de ander, wiens oog zo zijn autonome en zelfbeschermende functie kan vervullen door schoonheid en dus veiligheid te vinden.
“Ja, maar, al die spiegelende kanalen,” herhalen haar botvangende pretendenten, die dit naamloos inzicht niet willen delen. Men blijft haar eigenliefde verwijten.
Venetië Venetië laten betekent niet dat élke toekomst veracht wordt. Zoals Penelope een wedstrijd instelde om zich aan de winnaar te kunnen geven, is dat ook het Venetiaans plan.
De Engelse schrijver-filosoof William Hazlitt zei over Venetië : “Enkel een luchtstad kan nog de waterstad overtreffen.”
Welnu, de Venetiaanse kanalen weerspiegelen de schone stad en haar gevelfaçade niet omwille van zichzelf, maar verdubbelen en projecteren haar in de lucht.
De liefdesdaad, die het in de kolkende zee rechtopstaande Venetië is, wordt daarmee nog verder gesublimeerd, hogerop, naar een nog mooiere, luchtige toekomst ! [5]
Zal N*A*O*’s F*** art–theorie deze toekomst kunnen omschrijven ?
Aldus sprak N*A*O*,
‘Het is pas een zeepbel als hij uiteenspat (I)’,
Venetië, 9 september 2009
[1] Lees over Venetië : Joseph Brodsky’s “Watermark”.
[2] Zowel Pauls moeder, als deze van zijn pop-analyst N*A*O* heten Maria.
[3] McCartney van The Beatles, zeker niet McCarthy uit Los Angeles !
[4] Enkel bij hoog water, wanneer de kanalen overstromen en de spiegels werkelijk tot aan de voet van de gevels reiken, is er mogelijk sprake van eigenliefde.
[5] Onderzoek moet uitwijzen welke rol de Biënnale van Venetië speelt in dit Penelopisch plan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten