Op zoek naar een huid
Over identiteit, eigenheid en weerbarstigheid
Johan Sanctorum
Sinds zowat een jaar hebben de politici in ons land en elders het begrip “identiteit” ontdekt, datgene wat mensen zou moeten binden buiten de institutionele verplichtingen om. Met het grootste gemak wordt cultuur daarin geënterd, als de verzamelnaam van gedachten, emoties, visies, gebruiken, normen, waarden, iconen die door een groep wordt gedeeld. Maar welke cultuur hebben mijn buurvrouw en ik bijvoorbeeld gemeen, behalve dat we beiden, vermoed ik, met vork en mes eten? Naar dezelfde TV-zender kijken we allicht niet, en voor de rest is er geen groter verschil denkbaar tussen hun nette voortuintje en mijn wilde achtertuin.
Evenmin ben ik geneigd om mee te gaan in de gemakkelijkheidsoplossing om het woord “identiteit” gewoon te schrappen en de samenleving puur te benaderen als een verzameling losjes vlottende partikels. Neen, mijn gevoel zegt dat iets mensen bindt die dezelfde aarde telen en dezelfde lucht inademen. Maar mijn intuïtie zegt ook dat de politiek er zich beter niet mee moeit: men probeert het ons op te dringen en men tracht het ons te ontnemen, en waar staan wij in dat getouwtrek?
Die plaatsbepaling van mens tegenover macht is het vertrekpunt van mijn benadering. Misschien leren we ons zelf juist kennen in en door de strijd met de krachten die in onze plaats willen bepalen wie we zijn,- of niet zijn.